Có một dòng họ dù ở xa quê hương, đất tổ nhưng vẫn tiếp nối truyền thống hiếu học của cha ông, luôn đoàn kết, giúp đỡ, bảo ban con cháu học hành tấn tới. Đó là dòng họ Cao ở xã Thanh An (Hớn Quản, Bình Phước). Hằng năm, vào ngày giỗ tổ, những con em có thành tích học tập xuất sắc được dòng họ tuyên dương, khen thưởng và báo công trước tổ tiên. Đây không chỉ là hoạt động mang tính truyền thống mà còn tạo khí thế thi đua sôi nổi, giúp việc học hành trở thành nền nếp trong mỗi gia đình.
Tự hào về nguồn cội
Họ Cao ở xã Thanh An có nguồn gốc từ làng Nho Lâm, xã Diễn Thọ, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Đây là vùng đất nổi tiếng với truyền thống khoa bảng và hiếu học. Ngôi nhà thờ họ Cao tại làng Nho Lâm được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, thờ vị thủy tổ Cao Lỗ – một vị tướng kiệt xuất của Thục Phán An Dương Vương hơn 2.300 năm trước.
Trải qua nhiều thế hệ, dòng họ Cao đã sản sinh ra nhiều nhân tài, góp phần vào sự phát triển của đất nước. Những tên tuổi nổi bật có thể kể đến như thám hoa Cao Quýnh (1475), tiến sĩ Cao Cử (1646), tiến sĩ Cao Dương Trạc (1715), tiến sĩ Cao Đăng Đệ (1876), phó bảng Cao Huy Tuân (1879) và gần đây là Cao Ngọc Thái – người đoạt huy chương vàng Olympic Vật lý quốc tế năm 2014. Ngoài ra, dòng họ Cao cũng có nhiều người thành đạt trong nhiều lĩnh vực như tiến sĩ Cao Sĩ Kiêm, Thượng tướng Cao Đăng Chiến, Trung tướng Cao Thượng Lương, nhạc sĩ Cao Việt Bách…
Học giỏi để làm giàu
Sau ngày đất nước giải phóng, nhiều thế hệ con cháu dòng họ Cao rời quê hương vào miền Nam lập nghiệp. Đến nay, tại xã Thanh An có khoảng 100 hộ gia đình thuộc dòng họ Cao, phát triển từ 8 chi nhánh ban đầu. Dù xa quê nhưng họ vẫn giữ vững tinh thần đoàn kết, chung tay xây dựng dòng họ vững mạnh.
Năm 1998, dòng họ tổ chức nhóm họp và thống nhất đóng góp xây dựng từ đường Cao Đại Tôn tại thôn An Hòa, xã Thanh An, chọn ngày 10/2 âm lịch hằng năm làm ngày giỗ tổ. Ban trị sự dòng họ gồm 5 thành viên, mỗi người đảm nhiệm một lĩnh vực như khuyến học, hậu cần – khánh tiết, đối ngoại, vận động.
Nhằm giúp đỡ các hộ khó khăn, dòng họ thành lập quỹ xóa nghèo với số vốn hơn 100 triệu đồng, mỗi năm hỗ trợ từ 5-10 hộ vay vốn phát triển kinh tế. Nhờ vậy, hiện tại, không còn hộ nghèo trong dòng họ, phần lớn các gia đình có thu nhập từ 200 triệu đến 1 tỷ đồng/năm. Những tấm gương điển hình như gia đình ông Cao Văn Hùng, Cao Cự Thắng, Cao Cự Chức, Cao Cự Sinh…
Dòng họ hiếu học tiêu biểu
Nhằm khuyến khích con cháu học tập, dòng họ Cao đã xây dựng quỹ khuyến học, trích từ tiền đóng góp trong ngày giỗ và sự ủng hộ của các con cháu thành đạt. Vào ngày giỗ tổ, các em học sinh giỏi, đỗ đạt cao được mời đến nhận thưởng và dự tiệc cùng dòng họ. Đây không chỉ là sự ghi nhận thành tích mà còn là động lực để các em tiếp tục phấn đấu.
Từ năm 1998 đến nay, dòng họ đã tổ chức 17 lần giỗ tổ với mỗi lần phát thưởng cho 25-30 em có thành tích xuất sắc. Hiện tại, dòng họ Cao ở Thanh An có gần 40 người có trình độ cao đẳng, đại học, trên đại học, trong đó có 2 thạc sĩ và 1 tiến sĩ.
Nhờ sự đoàn kết và chú trọng giáo dục, dòng họ Cao ở Thanh An đã trở thành dòng họ hiếu học tiêu biểu của tỉnh Bình Phước. Những gia đình tiêu biểu như gia đình trưởng tộc Cao Cự Chuân, Cao Khắc Thời, Cao Thị Sâm, Cao Tiến Hải… đều có 2-3 con tốt nghiệp đại học, có công việc ổn định, góp phần xây dựng quê hương ngày càng phát triển.
